گزارشی خلاصه شده درباره کشمکش بین آقای کرزی و گلها به روی خوانندگان "مارشال" فهیم از سوزان گلاسز "واشنگتن پست"، ۲۴ جولای ۲۰۰۲
كابل، افغانستان، ۲۳ جولای ـ در اواسط سال‌های ۱۹۹۰ كابل میدان جنگ گروه‌های نظامی اسلامی بود و راكت‌ها شهر را منفجر می‌ساخت. دولت در حال تلاشی بود. در وضعی چنین آشوب زده، حامدكرزی معاون وزارت خارجه توسط استخبارات سری مخوف (خاد) كشور برای تحقیق دستگیر شد. اجنت‌هایی كه او را گرفتند برای محمدفهیم كار می‌كردند.
به درستی روشن نیست كه استخبارات فهیمِ وفادار به ربانی چرا كرزی را دستگیر نمود هر چند تمامی كسانی كه با آنان مصاحبه صورت گرفت گفتند كه حادثه به تماس‌های كرزی با حكمتیار ارتباط داشت. بنابر گفته منابع بهرحال دلیل آن هر چه باشد، تحقیق ناگهان پایان یافت زیرا تعمیری كه كرزی در آن استنطاق می‌شد تحت حمله راكت قرار گرفت و این به او فرصت فرار از آنجا را داد.
كرزی خون‌آلوده فوری خود را به خانه پسركاكایش عبدالخالق پوپلزی رسانیده و گفت كه بلافاصله باید كابل را ترك كند. پوپلزی در مصاحبه‌ای اظهار داشت: «او به خانه من آمد و گفت كه باید برویم و حتی اجازه نماز خواندن را به من نداد. كرزی و پوپلزی همان روز به طرف پاكستان حركت كرده و خود را به پشاور رسانیدند.
حدود دهسال بعد، كرزی كه فعلاً رییس جمهور افغانستان است و فهیم وزیر دفاع او، درگیر رقابتی فزاینده اند كه دولت لرزان افغانستان را به بی‌ثباتی بیشتر تهدید می‌كند. كرزی و متحدانش استخبارات را كه مجدداً توسط فهیم كنترول می‌شود، دستگاهی وسیع، فاسد و شدیداً پلیسی می‌دانند كه ماورای اقتدار رییس جمهور كار می‌كند.
طبق گفته منبعی نزدیك به كرزی، استخبارات ۰۰۰.۳۰ (سی‌هزار) كارمند دارد و شعبه‌های آن توسط تاجیك‌های «ائتلاف شمال» گردانیده می‌شوند كه فقط به فهیم پاسخگو اند.
كرزی مصمم است كه بر اداره مذكور كنترول داشته باشد. او در این ماه كمسیونی را مؤظف ساخت تا اصلاحاتی را در آن پیشنهاد و به اتهاماتی رسیدگی كند كه استخبارات عبدلمطلب جوانی ۲۲ ساله كارگر ساختمانی را كه پس از سال‌ها مهاجرت از پاكستان بر گشته بود، زیر شكنجه كشته است.
برای رییس جمهور پشتون تبار و طرفدارنش، قدرت نامحدود استخبارات زیر كنترول تاجیك‌ها مانع اساسی در راه دموكراسی افغانستان خواهد بود.
هدایت امین‌ارسلا معاون رییس جمهور كه ریاست كمسیون مذكور را به عهده دارد گفت: «برای كشوری دموكراتیك، كشوری كه می‌خواهد بسوی دموكراسی قدم بردارد وجود یك چنین اداره‌ای واضحاً منافات دارد.»
پس از تجاوز شوروی در ۱۹۷۹، كی‌جی‌بی، استخبارات افغانستان را به صورت چیزی شبیه خود به وجود آورد با مخفف «خاد» كه شبكه‌ای گسترده از مخبرین داشت و شهرتش در شكنجه و كشتار، آن را به اندازه دستگاه‌های همتایش در بلوك شرق بدنام ساخته بود.
با آن كه نام این اداره از ایجاد تاكنون توسط رژیم‌های مختلف تغییر خورده است اما شیوه‌های كار آن به حال خود باقی اند.
یكی از مخبران سابق آشنا به كار آن گفت: «این استخبارات از كی‌جی‌بی به هیچوجه فرق ندارد و از عین شیوه‌ها استفاده می‌كند.» عامل سابق اظهار داشت كه اكثر كارمندان آن مدت‌ها پس از سقوط نجیب در ۱۹۹۲ كماكان بر حال بوده و تنها روسای آن تبدیل شده اند.
نعمت‌اله شهرانی معاون رییس جمهور و عضو دیگر كمسیون بررسی اداره استخبارات گفت: «ما در استخبارات اصلاحاتی خواهیم آورد تا دیگر مردم از آن نترسند و تصور نكنند كه اداره استخبارات به آنان آزار و اذیت می‌رساند.»
بسیاری از افراد حكومت كرزی تردید دارند كه كمسیون بتواند موجب تغییرات زیادی در آن شود. جنرال انوركوهستانی مقام بلند پایه شعبه امنیت مربوط وزارت داخله گفت: «دستگاه استخبارات كاملاً توسط یك گروه كنترول می‌شود، آنان دستگاه را توسعه داده و اعضای وفادار به خود را استخدام كرده اند. اداره استخبارات اداره ایست برای حفظ قدرت آنان.»
پس از سقوط طالبان، كرزی و فهیم در چندین مناسبت در انظار با هم ظاهر شده اند تا نشان دهند كه می‌توانند همكار باشند. اما كرزی آشكارا نگران امنیتش بوده و این هفته ضمن عزل واحد امنیتی افغانی‌اش، از امریكا خواست تا برایش بادیگاردهایی فراهم سازد. محافظان افغانی او به فهیم وفادار بودند.
در ماه جون كرزی پس از لویه جرگه كه او را به ریاست جمهوری برگزید علناً تعهد سپرد كه قدرت استخبارات را كاهش دهد. چهره لویه جرگه با اتهامات مبنی بر آزار و تهدید نمایندگانی كه جسارت به خرج داده و از خط تعیین شده عدول جسته بودند از سوی پلیس مخفی، مخدوش شد.
طبق اظهارات اعضای لویه جرگه ده‌ها اجنت در چهار طرف محل لویه جرگه گشت می‌زدند و سخنرانی‌ها و صحبت‌های خصوصی را تحت مراقبت داشتند. بعضی نمایندگان غیر محافظه‌كار متذكر شدند كه پس از سخنرانی تهدید به مرگ شده اند. بشمول سیماسمر كه به آشنایانش ابراز نمود كه هدف جاسوسان استخبارات واقع شده است.
مقامی ارشد در حكومت كرزی كه از ترس نخواست نامش برده شود گفت: «استخبارات واقعاً مسئله است. استخبارات همه متعلق به یك گروه قومی یا یك گروه سیاسی بوده كه هر چه بخواهند می‌كنند بدون آن كه مورد بازخواست كسی واقع شوند.»
همه كسانی كه با آنان مصاحبه به عمل آمد متفق‌القول اند كه استخبارات به ریاست محمدعارف (سابق رییس استخبارات احمدشاه‌مسعود) اساساً تحت كنترول فهیم جانشین مسعود قرار دارد. اجنت سابق افزود كه در حال حاضر استخبارات دارای ۲۳ ریاست است كه تمام آن‌ها توسط پنجشیری‌ها اداره می‌شوند.
عده‌ای از طرفداران كرزی مصر اند كه او آنانی را كه مسئول توقیف كردنش بودند بخشوده و معتقد است كه حادثه یك اشتباه بوده است.
یك مقام مهم دولتی ابراز نمود كه تلاش كرزی جهت اصلاح استخبارات «مسئله‌ای شخصی نه بلكه كاری ضروری است كه باید انجام گیرد.»
«واشنگتن‌پست» ۲۴ جولای ۲۰۰۲
